Co to list żelazny?

Co to list żelazny – historia powstania instytucji

Zanim przejdziemy do odpowiedzi na pytanie co to list żelazny, warto przyjrzeć się najpierw historii listu żelaznego, gdyż może być to duże ułatwienie w rozumieniu sensu tej instytucji prawa. Otóż listy żelazne wywodzą się jeszcze z czasów średniowiecza. Wówczas były one wydawane przez władców konkretnym osobom, zwłaszcza rycerzom oraz kupcom i zapewniały im bezpieczny przejazd przez określone terytorium. Można powiedzieć, że osoba posiadająca list żelazny od władcy była w pewnym zakresie nietykalna. Z czasem listy żelazne zostały nazwane „glejtami”, a osoba, która go otrzymała była często uposażana przez władcę w zbrojną eskortę.

Współczesna instytucja

Przywołane wyżej znaczenie historyczne powinno samo w sobie ukierunkować nas w odpowiedzi na pytanie co to list żelazny. Współcześnie list żelazny odgrywa podobną rolę, a więc zapewnia danej osobie pewien zakres nietykalności. Z pewnością jednak nie jest to nietykalność jak ta zapewniana przez średniowieczny list żelazny czy też późniejszy glejt. Obecnie instytucja listu żelaznego uregulowana została w art. 282 Kodeksu postępowania karnego. Jest to więc właściwie instytucja prawa karnego procesowego, która umożliwia oskarżonemu przebywanie na wolności aż do momentu prawomocnego zakończenia postępowania karnego.

Co to list żelazny – przeznaczenie instytucji listu żelaznego

Wiedząc już mniej więcej co to list żelazny, trzeba pochylić się nad sensem tej instytucji. Listy zależna są bowiem przeznaczone dla osób, wobec których prowadzone jest postępowanie karne przez krajowe organy ścigania, ale które jednocześnie przebywają za granicami Polski. Listy żelazne nabierają szczególnego znaczenia w czasach swobodnego przepływu ludności przez granice państw. I choć prawo międzynarodowe przewiduje różne formy współpracy w sprawach karnych jak np. europejski nakaz aresztowania czy też umowy ekstradycyjne, to list żelazny jest najprostszą formą nakłonienia danej osoby do powrotu do kraju i stawieniu się przed odpowiednimi organami. W zamian za powrót do kraju oraz spełnienie jeszcze kilku innych obowiązków, organy ścigania dają zapewnienie, że osoba objęta listem żelaznym nie zostanie pozbawiona wolności.

Kodeksowe przesłanki zastosowania

Lepszemu zrozumieniu co to list żelazny może pomóc przyjrzenie się przywołanemu wyżej przepisowi art. 282 Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z jego treścią, list żelazny zapewnia oskarżonemu pozostawanie na wolności aż do prawomocnego ukończenia postępowania, jednak pod określonymi warunkami, również wyrażonymi w przepisie. Na oskarżonego nakładany jest obowiązek każdorazowego stawiennictwa w wyznaczonym terminie na wezwanie sądu, a na etapie postępowania przygotowawczego również na wezwanie prokuratora. Dodatkowo oskarżony nie może bez zgody sądu oddalać się od miejsca obranego pobytu na terenie kraju. Ostatnim warunkiem jest powstrzymanie się oskarżonego przed nakłanianiem do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień oraz od utrudniania postępowania w każdy inny bezprawny sposób.

Co to list żelazny – wobec kogo może zostać wydany

Wiedząc co to list żelazny, warto powiedzieć jeszcze wobec kogo może zostać on wydany. Przede wszystkim list żelazny może zostać wydany wyłącznie dla oskarżonego, a więc dla osoby co do której został skierowany akt oskarżenia do sądu. Jednocześnie trwające postępowanie nie mogło zostać już zakończone.  Możliwe jest również uzyskanie listu żelaznego dla osoby podejrzanej. Dodatkowo oskarżony musi w momencie skierowania przeciwko niemu aktu oskarżenia przebywać za granicami kraju. Ostatnim warunkiem jest złożenie przez oskarżonego oświadczenia, że stawi się on w wyznaczone miejsce na każde wezwanie organu procesowego.

Wniosek o wydanie listu

Wniosek o wydanie listu żelaznego, a więc o zapewnienie nietykalności, można złożyć we właściwym Sądzie Okręgowym. Z wnioskiem może wystąpić sam oskarżony lub podejrzany, jak również ustanowiony przez niego obrońca. Jeżeli jednak oskarżony nie dotrzyma warunków określonych w przepisach prawa, list żelazny może zostać wobec niego cofniętą decyzją sądu. Warto jednak pamiętać, że jeżeli list żelazny został odwołany, to na postanowienie o odwołaniu oskarżonemu przysługuje zażalenie do właściwego Sądu Apelacyjnego za pośrednictwem sądu, który wydał postanowienie.

Zakres ochrony wynikający z listu żelaznego

Wydanie listu żelaznego przez sąd powoduje, że oskarżonemu zagwarantowane jest pozostawanie na wolności aż do czasu prawomocnego zakończenia trwającego postępowania. Oznacza to, że oskarżony nie tylko nie może zostać tymczasowo aresztowany, ale również nie może zostać przymusowo doprowadzony przez organy ścigania, gdyż przymusowe doprowadzenie również stanowi ingerencję w sferę wolności. Nie można go również pozbawić wolności w jakiejkolwiek innej formie. Ochrona obejmuje jednak jedynie w ramach konkretnej sprawy. Jeżeli oskarżony popełni inne przestępstwo i zostanie wobec niego wszczęte następne postępowanie karne, to wówczas list żelazny nie chroni go w ramach drugiego postępowania.

Co to list żelazny – podsumowanie

Mam nadzieję, że po lekturze powyższego wpisu wiedzą już Państwo co to list żelazny. Instytucja ta może wydawać się nico skomplikowana, jednakże w praktyce wcale tak nie jest. Należy pamiętać przede wszystkim o spełnieniu wszystkich przesłanek warunkujących wydanie listu żelaznego oraz mieć na uwadze, że w każdej chwili może on zostać odwołany.

Przypominam, że wpisy blogowe zamieszczone na niniejszej stronie internetowej nie stanowią porady prawnej w indywidualnej sprawie. Jeżeli doświadczacie Państwo problemów prawnych – zapraszam do nawiązania kontaktu. Specjalizuję się w prowadzeniu tylko spraw karnych.