Odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie

Odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie

Będąc adwokatem specjalizującym się w sprawach karnych, bardzo często reprezentuję klientów w sprawach o odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie. Mowa tutaj oczywiście o tymczasowym aresztowaniu, które okazało się być niesłuszne. Każdy obywatel, który został niesłusznie skazany lub niewątpliwie niesłusznie tymczasowo aresztowany, a następnie uniewinniony w wyniku wznowienia postępowania, kasacji lub zniesienia skargi nadzwyczajnej lub po prostu uniewinniony w toku procesu, ma prawo ubiegać się o odszkodowanie oraz zadośćuczynienie od Skarbu Państwa. W jakich więc dokładnie sytuacjach oraz w jaki sposób możliwe jest podjęcie starań o odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie?

Odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie – czym jest tymczasowe aresztowanie?

Tymczasowe aresztowanie to najsurowszy i najbardziej dotkliwy środek zapobiegawczy, który może zostać zastosowany wobec podejrzanego lub oskarżonego w toku postępowania karnego, który polega na osadzeniu go w izolacji od świata zewnętrznego, co najczęściej ma miejsce w areszcie śledczym. Wszystkie środki zapobiegawcze mają zabezpieczać prawidłowy tok postępowania. Tymczasowe aresztowanie może zostać zastosowane, gdy istnieje wysokie prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa przez podejrzanego lub oskarżonego, a także gdy zachodzi obawa matactwa, bezprawnego wpływania na tok prowadzonego postępowania lub popełnienia kolejnego przestępstwa. Jednocześnie środek ten powinien być środkiem ostatecznym, gdyż izolacji poddawana jest osoba, która nie została jeszcze skazana, a więc co do której zachodzi domniemanie niewinności. Z tego powodu przy niesłusznym zastosowaniu możliwe jest podjęcie starań o odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie.

W jakich przypadkach mówimy o niesłusznym tymczasowym aresztowaniu?

Z niewątpliwie niesłusznym tymczasowym aresztowaniem mamy do czynienia wówczas, gdy oskarżony został prawomocnie uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu zabronionego. Tak samo o niewątpliwie niesłusznym aresztowaniu możemy mówić, gdy postępowanie wobec podejrzanego lub oskarżonego umorzono. Może bowiem dojść do sytuacji, w której wobec podejrzanego nie zostanie nawet skierowany akt oskarżenia, a co za tym idzie, nie zostanie zainicjowane postępowanie sądowe. Organy procesowe stosując tymczasowe aresztowanie powinny posiadać dowody wskazujące na wysoki stopień prawdopodobieństwa popełnienia przez podejrzanego czynu zabronionego. Jeżeli prawdopodobieństwo takie nie występowało na etapie decyzji o zastosowaniu środka, a następnie oskarżony został uniewinniony, wówczas niewątpliwie mamy do czynienia z niesłusznym tymczasowym aresztowaniem. W takim momencie oskarżony może od razu po uprawomocnieniu się wyroku złożyć wniosek o odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie.

Jak uzyskać odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie?

Wniosek o odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie (lub zadośćuczynienie za krzywdę) należy złożyć do Sądu Okręgowego właściwego ze względu na miejsce, w którym nastąpiło zwolnienie tymczasowo aresztowanego. We wniosku należy przede wszystkim powołać się na wyrok uniewinniający oraz na wszelkie inne okoliczności, które zaszły w sprawie, a które wskazują, że tymczasowe aresztowanie było niewątpliwie niesłuszne. Warto również dokładnie opisać sytuację niesłusznie aresztowanego, tak, aby wskazać na rozmiar szkody lub krzywdy, a tam samym uzasadnić również wysokość żądanego odszkodowania lub zadośćuczynienia. Należy również określić w jakim zakładzie wykonywany był środek tymczasowego aresztowania. Na wystąpienie ze stosownym wnioskiem uniewinniony ma 1 rok od momentu uprawomocnienia się orzeczenia kończącego sprawę.

Odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie – w jakiej wysokości się należy?

Niesłusznie tymczasowo aresztowanemu przysługują w gruncie dwa odrębne roszczenia. Pierwsze z nich, czyli odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przez niesłuszne aresztowanie obejmuje poniesione straty majątkowe lub utracone korzyści wynikające bezpośrednio z aresztowania. Mowa tutaj chociażby o utraconym zarobku, utraconej pracy i tym podobnym. Z kolei zadośćuczynienie obejmuje krzywdę, a więc szkodę niematerialną. W tym aspekcie można przede wszystkim odwołać się do cierpień fizycznych i psychicznych związanych z faktem niesłusznego aresztowania. Przykładowo krzywdą może być pogorszenie się relacji z rodziną, bezpowrotne utracenie czasu z dziećmi czy utracenie dobrej opinii w społeczeństwie przez niesłusznie aresztowanego. Odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie może przybrać więc różna kwotę, która zależy od okoliczności konkretnej sprawy oraz rozmiaru szkody i krzywdy po stronie niesłusznie aresztowanego. Ważne jest również przedstawienie stosownych dowodów, które będą potwierdzać szkodę oraz krzywdę.

Jak śmierć oskarżonego wpływa na żądanie odszkodowania?

Odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie co do zasady przysługuje podejrzanemu lub oskarżonemu. Jednakże, jeżeli podejrzany lub oskarżony zmarł przed upływem terminu przedawnienia roszczenia, to w niektórych przypadkach o odszkodowanie mogą ubiegać się również inne osoby. Mowa tutaj o członkach rodziny lub osobach najbliższych, które utraciły w wyniku tymczasowego aresztowania należne im od uprawnionego z mocy ustawy utrzymanie (np. alimenty) lub stale dostarczane im przez zmarłego środki utrzymania. Na zgłoszenie żądania osoby te mają 1 rok od dnia śmierci oskarżonego, który został uniewinniony.

Podsumowanie – odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie

Odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie to bardzo ważna instytucja praw karnego procesowego, która pozwala na chociaż częściowe wynagrodzenie osobie niesłusznie tymczasowo aresztowanej doznanej szkody lub krzywdy. Przy staraniu się o odszkodowanie nie ma znaczenia okres tymczasowego aresztowania oraz etap jego zastosowania. Ważne jest jedynie to, aby tymczasowe aresztowanie mogło zostać za niewątpliwie niesłuszne. Ważne jest również zachowanie rocznego terminu na złożenie wniosku, który liczony jest od dnia uprawomocnienia się ostatecznego orzeczenia w sprawie.

Przypominam, że wpisy blogowe zamieszczone na niniejszej stronie internetowej nie stanowią porady prawnej w indywidualnej sprawie. Jeżeli doświadczacie Państwo problemów prawnych – zapraszam do nawiązania kontaktu. Specjalizuję się w prowadzeniu tylko spraw karnych.