Zgodnie z art. 31 § Kodeksu karnego – “Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.” Czym dokładnie jest niepoczytalność i co oznacza w praktyce? Wyjaśniam poniżej.
Czym jest niepoczytalność?
Niepoczytalność to stan psychiczny osoby, która nie jest w stanie zrozumieć znaczenia swojego postępowania lub nie jest w stanie świadomie nim kierować. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy. Osoba niepoczytalna nie jest w stanie zdawać sobie sprawy z tego, co robi lub nie jest w stanie kontrolować swoich działań w sposób adekwatny do rzeczywistości.
Wpływ niepoczytalności na odpowiedzialność karną
Niepoczytalność jest jednym z podstawowych kryteriów odpowiadających za podjęcie decyzji o odpowiedzialności karnej. W prawie karnym istnieje zasada, że osoba odpowiedzialna za przestępstwo musi mieć świadomość popełnienia czynu oraz mieć kontrolę nad swoim zachowaniem. Jeśli osoba jest niepoczytalna, nie może być pociągnięta do odpowiedzialności karnej za swoje czyny.
Oczywiście nie oznacza to od razu, że osoba niepoczytalna, która popełniła przestępstwo pozostaje pozbawiona odpowiedzialności karnej. Stosowane są wobec takiej osoby po prostu łagodniejsze środki zabezpieczające, jeżeli jest to konieczne do zapobiegnięcia ponownemu popełnienia przez tę osobę czynu zabronionego. Środkami zabezpieczającymi w tym przypadku mogą być:
– Elektroniczna kontrola miejsca pobytu;
– Terapia z psychologiem/psychiatrą;
– Terapia uzależnień;
– Pobyt w zakładzie psychiatrycznym.
Kto decyduje o niepoczytalności?
Decyzja o niepoczytalności zależy od opinii biegłych psychiatrów lub psychologów, którzy przeprowadzają badania i diagnozują stan psychiczny osoby. Na podstawie ich opinii sąd może podjąć decyzję o tym, czy osoba w momencie popełnienia przestępstwa była poczytalna, czy też nie.
Podsumowując, niepoczytalność jest stanem psychicznym osoby, która nie jest w stanie zrozumieć znaczenia swojego postępowania lub kierować swoim zachowaniem ze względu na chorobę psychiczną, lub niedorozwój umysłowy. Osoba taka jest karana inaczej niż osoba w pełni świadoma swojego postępowania, a o samej niepoczytalności oraz jej zaawansowaniu decydują biegli.
<