Z reguły, odpowiedzialność karną za popełnienie czynu zabronionego pod groźbą kary (zgodnie z przepisami obowiązującymi w czasie jego popełnienia) może ponieść osobą, która ukończyła 17 lat. A co z osobami młodszymi? Czy one także mogą odpowiadać na gruncie przepisów postępowania karnego za swoje czyny zabronione?
Odpowiedzialność karna nieletniego, który ukończył 15 lat
Nieletni, który ukończył 15 lat i popełnił czyn zabroniony, także może odpowiadać za przestępstwo na zasadach określonych w Kodeksie karnym. Możliwe jest to jednak wyłącznie pod pewnymi warunkami, tj. gdy:
– przemawiają za tym okoliczności sprawy, stopień rozwoju sprawy, jego właściwości i warunki osobiste,
– poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne,
– sprawca dopuścił się jednego z przestępstw wymienionych w art. 10 § 2 Kodeksu karnego, np. zabójstwa.
Co istotne, w przypadku przestępstw kwalifikowanych, najnowsza nowelizacja Kodeksu karnego obniżyła tę granicę wiekową do 14 lat.
Młodsi przestępcy a odpowiedzialność karna
Wobec dzieci i młodzieży, którzy to wykazują przejawy demoralizacji, stosowane są różnego rodzaju środki wychowawcze czy opieka z zakresu psychiatrii.
Odpowiedzialność karna dzieci poniżej 10 lat jest jeszcze mocniej ograniczona. W tym przypadku nie stosuje się procedur ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. Nie oznacza to jednak, że pozostają oni całkowicie bezkarni. Sąd może w tej sytuacji zastosować ograniczenie władzy rodzicielskiej.